Νέος νόμος «Χωροταξικός Σχεδιασμός − Βιώσιμη ανάπτυξη και άλλες διατάξεις»

Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Α 241/23.12.2016 ο νόμος 4447/16 “Χωροταξικός Σχεδιασμός – Βιώσιμη Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις“.

Το Μέρος Α’ του νέου Νόμου αντικαθιστά το αντίστοιχο μέρος του Ν. 4269/2014 “Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση – Βιώσιμη ανάπτυξη” και αναδιαρθρώνει – τροποποιεί το σύστημα χωρικού σχεδιασμού που αυτός εισήγαγε. Η βιώσιμη ανάπτυξη, όπως ορίζεται στον νέο νόμο, αποτελεί κατευθυντήρια αρχή και σκοπό του χωρικού σχεδιασμού.

Κοινό πλαίσιο αρχών μεταξύ των δύο σχεδίων αποτελούν η ασφάλεια δικαίου ως βάση για την ορθή οικονομική ανάπτυξη, η επίσπευση των διαδικασιών σχεδιασμού και μείωσης των επικαλύψεων, αντιφάσεων και αντιθέσεων μεταξύ των σχεδίων διαφορετικών επιπέδων, η διάκριση του σχεδιασμού σε στρατηγικό και ρυθμιστικό επίπεδο, η κατανομή αρμοδιοτήτων σε συμβατότητα με τη διοικητική διαίρεση, και η διαμόρφωση πλαισίου για την κωδικοποίηση της σχετικής νομοθεσίας.

Ο νέος Νόμος κινείται στην κατεύθυνση της άμβλυνσης της ιεραρχικής δομής του συστήματος χωρικού σχεδιασμού και διαφοροποιείται, μεταξύ άλλων, ως προς τους ρόλους που αποδίδει στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας, στην Εθνική Χωρική Στρατηγική, στα σχέδια Εθνικού και Περιφερειακού επιπέδου και στον τρόπο ενσωμάτωσης των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων.

Ειδικότερα, η Εθνική Χωρική Στρατηγική αναδεικνύεται ως κείμενο αρχών για τον συντονισμό των στρατηγικών χωροταξικών πλαισίων και του αναπτυξιακού σχεδιασμού. Το ισχύον ΓΠΧΣΑΑ επέχει θέση Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής ως την έγκρισή της, οπότε και ενσωματώνεται σε αυτήν και παύει να ισχύει.

Το νέο σύστημα χωρικού σχεδιασμού περιλαμβάνει σχέδια Στρατηγικού χαρακτήρα (Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια, Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια) και σχέδια Ρυθμιστικού Χαρακτήρα (Τοπικά Χωρικά Σχέδια, Ειδικά Χωρικά Σχέδια και Πολεοδομικά Σχέδια Εφαρμογής). Τα Εθνικά Χωρικά Σχέδια μετονομάζονται σε Ειδικά Χωρικά Σχέδια και αποσαφηνίζεται ο στρατηγικός/ενδεικτικός χαρακτήρας τους. Παράλληλα, τα Περιφερειακά Πλαίσια μπορούν να συντονίζουν, να εξειδικεύουν ή και να συμπληρώνουν τις κατευθύνσεις των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων. Ωστόσο, φαίνεται ότι οι διακηρυγμένοι στόχοι της διάκρισης του ρόλου μεταξύ των επιπέδων σχεδιασμού και τη αποσαφήνισης του χαρακτήρα κάθε κατηγορίας σχεδιασμού εκπληρώνονται μερικώς, καθόσον:

• τα Περιφερειακά Πλαίσια αποκτούν και κανονιστικό χαρακτήρα, καθώς προβλέπεται ότι θα παρέχουν κατευθύνσεις για τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης των Ο.Τ.Α., οι οποίες λαμβάνονται υπόψη μέχρι τη θεσμοθέτηση υποκείμενου ρυθμιστικού σχεδιασμού.
• ενώ προβλέπεται διαδικασία καθορισμού των ισχυουσών κατευθύνσεων σε περίπτωση ασαφειών ή αντικρουόμενων κατευθύνσεων μεταξύ των Περιφερειακών με τα Ειδικά ή μεταξύ των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων, δεν προσδιορίζονται τα κριτήρια με βάση τα οποία θα λαμβάνονται οι σχετικές αποφάσεις.

Αντιμετωπίζεται η αποσπασματική ρύθμιση του χώρου, με την υποχρέωση εκπόνησης ΤΧΣ σε επίπεδο Ο.Τ.Α. (όχι σε επίπεδο Δημοτικών Ενοτήτων), αλλά και με τη δυνατότητα τροποποίησης (κατόπιν τεκμηρίωσης της ανάγκης) και ενσωμάτωσης των ισχυουσών Ζ.Ο.Ε. Στο πλαίσιο των ΤΧΣ εκπονούνται μελέτες οριοθέτησης των ρεμάτων εντός των προς πολεοδόμηση περιοχών, οι οποίες εγκρίνονται με το ίδιο Π.Δ. Διευρύνεται το αντικείμενο τον Ειδικών Χωρικών Σχεδίων, με τη δυνατότητα εκπόνησής τους για προγράμματα αστικής ανάπλασης, περιβαλλοντικής προστασίας ή αντιμετώπισης συνεπειών φυσικών καταστροφών. Ωστόσο, η θεσμοθέτηση της διαδικασίας προέγκρισης ελλοχεύει τον κίνδυνο να επιβαρύνει τον χρόνο ολοκλήρωσης των σχετικών διαδικασιών και να ενισχύσει την αβεβαιότητα των επενδύσεων.

Διατηρείται το επίπεδο Μητροπολιτικού Σχεδιασμού που επιτελούν τα Ρυθμιστικά Σχέδια Αθήνας-Αττικής (επέχει θέση Περιφερειακού Χωροταξικού) και Θεσσαλονίκης (ενσωματώνεται στο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο, εξειδικεύεται και συμπληρώνεται από αυτό).

Τα θέματα που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και ηλεκτρονική καταγραφή των θεσμικών γραμμών, πληροφοριών, όρων και χρήσεων γης, δεν περιλαμβάνονται στον νέο Νόμο καθώς αναμένεται να επανεξεταστούν συνολικά στην κατεύθυνση της εναρμόνισης με τον Ν.3882/2010.

Στο Μέρος Β’ του νέου νόμου περιλαμβάνονται 18 υπουργικές και 20 τροπολογίες, μεταξύ των οποίων η τροπολογία του Υ.Π.ΕΝ. σχετικά με τα Πράσινα Σημεία (ορισμοί, όροι και προϋποθέσεις για την εγκατάσταση), η παράταση της διάρκειας του προγράμματος “ΘΗΣΕΑΣ” ως τις 30.6.2017 και κάποιες νέες τροποποιήσεις στον Ν.4412/16 για τις Δημόσιες Συμβάσεις.